Аптӑранӑ кӑвакал кутӑн чӑмнӑ теме юрататчӗ кукамай. Чӑн та, аптӑрасан ҫын таҫта та ҫитет пуль ҫав. Хӑшӗсем, ав, республика Элтеперӗ патне те ним мар вӗҫтереҫҫӗ. Акӑ, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей Президенчӗн йышӑну пӳлӗмӗнче ҫынсене йышӑннӑ кун, юпан 24-мӗшӗнче. Ун патне тӗрлӗ ыйтупа пыракан пулнӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Галина Филиппова, ав, нумай хваттерлӗ ҫуртсенче вырнаҫнӑ эрех-сӑра сутакан заведенисем пирки тарӑхса пӗлтернӗ. Ӗҫсе-хыпса лартнӑ ҫынсем вӑрҫӑ-харҫӑ пуҫласа та кансӗрлеҫҫӗ иккен.
Шупашкар районӗнче пурӑнакан Ирина Московцева нумай ача амӑшӗ тата Шупашкарти сусӑр ача амӑшӗ Наталия Доброхотова ҫурт-йӗр ыйтӑвӗ пирки пӑшӑрханаҫҫӗ. Нумай ачаллӑ ҫав ҫемье валли ҫурт туса пӗтернӗ те иккен, шывпа, ҫутӑпа тата газпа тивӗҫтерсен унта куҫма кӗҫех май килӗ. Сусӑр ачаллӑ ҫемье вара общежитинче хӗсӗнсе пурӑнать. Хваттерпе тивӗҫтермелли пирки суд йышӑну та кӑларнӑ-мӗн-ха. Ыйтӑвӗ хальлӗхе татӑлман. Михаил Игнатьев рсепублика хыснинче кӑҫал валли 30 миллион тенкӗ укҫа пӑхса хӑварнине пӗлтернӗ. Вӑл суд йышӑнӑвне тивӗҫтерсе ҫурт-йӗр тума палӑртнӑскер иккен.
Пуҫлӑх патне каякан кирек епле ҫын та пулӑшу кӗтсе илессе шанать. Район шайӗнчи пуҫлӑхсем патнех те халӑх чун ыратӑвӗпе ҫитет. Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Георгий Егоров ҫак эрнере ирттернӗ йышӑнӑва вунӑ ҫын пынӑ. Вӗсем — Кӳкеҫ, Ишлей, Шӗнерпуҫ тата Лапсар ял тӑрӑхӗсенче пурӑнакансем.
Кама мӗн пӑшӑрхантарать-ха? Халӑхӑн ыйтӑвӗ, пӗтӗмӗшле илсен, пӗр пекрех. Сӑмахран, нумай ачаллӑ ҫемьесем валли ҫӗр уйӑрса парасси, ҫӗнӗ урамсене шыв тата ҫутӑ кӗртесси. Ишлей ял тӑрӑхӗнче пурӑнакан пӗр хӗрарӑм та, ав, ҫӗр ыйтӑвнех хускатнӑ. Нумай ачаллисем вӑл тӑрӑхра 31 ҫемье ҫак ӗмӗтпе ҫунатланать иккен. Паянхи куна илсен вуннӑшне кӑна тивӗҫнӗ-мӗн. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ ҫакӑншӑн Ишлей ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне ӳпкелесе илнӗ. Вырӑнта ҫине тӑманнине пула юлашки икӗ ҫул хушшинче ҫӗр участокӗсене виҫтермен иккен. Анчах ку ыйтӑва хӑй еккипе ямӗҫ — яваплисене ӗҫе хӑвӑртлатма хушнӑ.
Ҫӗр ҫинче тӗрлӗрен кӗнчеле теҫҫӗ те, Шӗнерпуҫ ял тӑрӑхне кӗрекен Хыркасси ялӗнче пурӑнакан пӗр хӗрарӑм тата урама машинӑсем кӗртес мар тесе пӗренесем хурса тухнӑ иккен.
Шупашкар районӗн ҫынни килти выльӑх-чӗрлӗхе ӗрчетме ӗмӗт тытнӑ та, унӑy шухӑшӗсене суд ырламан. Ырламанни сӑлтавсӑр мар ӗнтӗ. Хайхи шӗремет выльӑха туянассипе аппаланас мар тенӗ, ҫавӑнпа та ют ҫын вӑкӑрӗпех хуҫаланнӑ.
Йӗрлев ӗҫченӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, авӑнӑн 2-мӗшӗнче асӑннӑ арҫын ҫырмара кӑкарнӑ выльӑха курнӑ та йӗри тавра ҫын куҫӗ ҫуккине кура ӑна вӗҫертсе ҫавӑтса илсе кайнӑ. Вӑкӑре вара имшеркке пулман, йывӑрӗшӗпе кӗлеткине кура ӑна 35 000 тенкӗпех хакланӑ.
— Выльӑх хуҫи вӑкӑр ҫухалнине асӑрхасан, тӳрех полицие хут ҫырса панӑ. Йӗрке хуралҫисем вара вӑррине те, вӑкӑрне те тупса панӑ, — пӗлтереҫҫӗ прокуратурӑра.
Ҫапла вара суд пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх хайхи арҫын малтан та вӑрлас ӗҫпе аппаланине кура 4 ҫуллӑх пӗтӗмӗшле режимла юсав колоние лекнӗ.
Шупашкар районӗнче пурӑнакан пӗр хӗрарӑм хӑйӗн тӗпренчӗкӗ пирки 11 ҫултан аса илнӗ. Амӑшӗн тивӗҫӗсене йӗркеллӗ пурнӑҫламаннине кура ӑна хӑй вӑхӑтӗнче амӑш правинчен хӑтарнӑ.
Ҫавӑн йышшисенчен хӑшӗсем авӑра путнӑҫем путса пыраҫҫӗ те, ку вара ҫулсем шунӑҫем тӑна кӗрсе пынӑ. Хӗрарӑм телейӗ ачасен телейӗнче пулнине ӑнланса илнӗ май пурнӑҫне ылмаштарма талпӑннӑ. Халӗ, ав, вӑл ачипе пӗрле пулма ӗмӗтленет. Ҫавӑнпах вӑл опекӑпа попечительство органне ҫитнӗ, амӑш правине тавӑрса пама ыйтнӑ. Хӗрарӑмӑн самай ӳснӗ хӗрӗ те амӑшӗпе пурӑнасшӑн иккен.
Ҫапах та ку ыйтура пӑнчӑ лартаканни, тӗрӗсрех, амӑш правине тавӑрса парасси ҫинчен йышӑну тӑваканни — суд. Опекӑпа попечительство органӗ вара унта тӑратма тивӗҫлӗ хутсене тишкерет.
Вӗренӳ учрежденийӗ ҫунма пуҫланӑ хыпар республикӑри инкекрен хӑтараксен службине ӗнер, юпан 8-мӗшӗнче 15:00 сехетсенче ҫитнӗ пулнӑ. Кӳкеҫ поселокӗнчи №27 профессиллӗ училищин хуҫалӑх пӳлӗме ҫулӑмпа хыпса илнӗ иккен.
Пушара хӑвӑрт кӑна килсе ҫитнӗ икӗ автоцистерна сӳнтерме тытӑннӑ. Турра шӗкӗр, ҫав вӑхӑталла занятисем вӗҫленнӗ пулнӑ, ҫавӑнпа та учрежденире вӗренекенсем пулман. Ҫур сехет хушшинче вут-ҫулӑмпа кӗрешекенсем пушара тӗпипе сӳнтерме пултарнӑ. Пӑтӑрмах учреждение пӗлтерӗшлӗх мар шырлӑхсем кӳнӗ: ҫурт хӳмипе мачча хуралса ларнӑ ҫеҫ.
Республикӑри ИӖМ службинче пӗлтернӗ тӑрӑх пушар тухнӑ сӑлтавне те хӑвӑрт тӗпчеме пултарнӑ. 55 ҫулхи слесарь подсобкӑра пирус туртма шут тытнӑ иккен. Тивретнӗ пирусӑн «ҫӳпписем» ҫулӑма кӑларнӑ та. Чӗлӗм туртаканне те училище преподователӗсем ҫӑлнӑ.
Инкекрен хӑтаракансем палӑртса хӑварнӑ тӑрӑх вӑхӑтра янранӑ сигнализаци учреждени ҫыннисене пулӑшу чӗнме май панӑ, ҫапла майпа ҫулӑм ытти пӳлемсене куҫма ӗлкереймен, сиенӗ те пӗлтерӗшлех мар пулнӑ.
Паян, юпан 9-мӗшӗнче Шупашкар районӗнче чӗретлӗ ҫул-йӗр инкеке сиксе тухнӑ. Республикӑри ШӖМ кӑтартӑвӗсем тӑрӑх М-7 трассӑн федераллӑ лаптӑкӗнче 4 фурӑпа кроссовер пӗр-пӗрин ҫине тӑрӑннӑ. Хӑрушлӑ инкек пӗр урапаҫӑ пурнӑҫне татнӑ.
Ҫул-йӗр инкеке 9:30 сехетсенче Лапсарпа Мӑн Карачура ялӗсем хушшинче сиксе тухнӑ. Водительсем каласа панӑ тӑрӑх, 2 фура Карачура еннелле ҫулпа пынӑ, вӗсем хыҫҫӑн Suzuki Grand Vitara маркӑллӑ машина пынӑ, ун хыҫҫӑнах тепӗр фура пынӑ. Темле самантра ҫул ҫинче чӑрмавсем сиксе тухнипе урапасем хӑйсен хӑвӑртлӑхне чакарнӑ, вӗсен шутӗнче хайхи 3 фурӑпа иномарка та пулнӑ, юлашки фурӑн водителӗ вара хӑйӗн «тимӗр лашине» чарайман. Пысӑк хӑвӑртлӑхпа вӑл кроссовер ҫине кӗрсе кайса урапана лапчӑтса лартнӑ. Хытӑ ҫапӑннине пула кроссовер малта пыракан фура айне кӗрсе кайнӑ.
Иномарка водителӗ инкек тухнӑ вырӑнтах вилсе кайнӑ. Аварийе пула трасса ҫинче тата тепӗр пысӑк пӑкӑ йӗркеленнӗ. Урапасен ҫӳревне йӗркелеме ДПС хушма вӑйӗсене хутшӑнтарнӑ.
Республикӑн Наци вулавӑшӗнче чӑваш музыка пӗлӗвне йӗркелекенӗн, Михаил Кондратьев профессорӑн, академикӑн пултарулӑх каҫӗ иртнӗ. Ҫав ятпа унӑн ӗҫтешӗсем, тӳре-шарасем тата ыттисем пухӑннӑ.
Михаил Кондратьев Атӑлҫипе Урал тӑрӑхӗнче ӳнер пӗлӗвӗн докторӗ ятне малтанласа тивӗҫнӗ ӑсчах. Вӑл тӗрлӗ енлӗ тӗпчевҫӗ пулнипе палӑрса тӑрать. Михаил Кондратьев Хусанти консерваторине вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн Шупашкара таврӑниччен пирӗн Юрий Илюхин музыковед кӑна пулнӑ.
Михаил Григорьевич 1948 ҫулта Владивосток хулинче инженер-строитель ҫемйинче ҫуралнӑ. Унӑн ашшӗ, Григорий Ильич, Шупашкар районӗнчи Хачӑкра ҫуралнӑ.
Михаил Кондратьева паян чӑваш ӳнерӗнче кӑна мар, унӑн тулашӗнче те пӗлеҫҫӗ. Вӑл музыка пӗлӗвӗн чӑваш шкулне йӗркелекенӗ шутланать.
Сӑнсем (7)
Красноармейскинчи вӑтам шкул 25 ҫул тултарни пирки ӗнер эпир пӗлтернӗччӗ-ха. Эрне кун, ав, Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри лицей та чӗрӗк ӗмӗр тултарнӑ.
Хӑйӗн вӗренӳри ҫитӗнӗвӗпе ку шкул чӑннипех те мухтанма пултарать. Чӗрӗк ӗмӗр хушшинче лицей ачисем районти предмет олимпиадисенче 531 хутчен малти вырӑна тухнӑ, ҫав шутран 245-ӗшӗнче пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Кунсӑр пуҫне унта пӗлӳ пухнисем республикӑра 31 хутчен пӗрремӗш пулнӑ, Раҫҫейре — 1 хутчен. Лицей ачисем биологи, хими, информатика, математика, технологи, вырӑс чӗлхи, чӑваш чӗлхи тата физкультура енӗпе вӑйлӑ.
25 ҫулта шкул ҫунатти айӗнчен тухса кайнӑ икӗ пин ытла ачаран 64-шӗ ылтӑн медале тивӗҫнӗ, 96-шӗ — кӗмӗле.
Эрнекун лицеистсем уява пухӑннӑ. Вӗсене тӗрлӗ шайри пуҫлӑхсем саламланӑ.
Сӑнсем (30)
Шупашкар район ҫынни Украинӑри Харьков хулин хисеплӗ ҫынни пулса тӑнӑ. Ҫак чыса асӑннӑ районти Якимово (1961 ҫулта Шупашкар хулине кӗнӗ) ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Михаил Карпеев тивӗҫнӗ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи умӗн вӑл Шупашкарти аэроклуба ҫӳренӗ, унтан Ҫар ретне тӑнӑ. Кӗҫех Карпеев та вӑрҫа лекет. Самолетпа вӑл 310 хутчен сывлӑша ҫӗкленнӗ. Ҫӗнтерӳ кунӗ тӗлне вӑл Совет Союзӗн Геройӗ ята тивӗҫме ӗлкӗрнӗ.
Вӑрҫӑ вӗҫленнӗ хыҫҫӑн Карпеев авиацин генерал-майорӗ ҫар авиацийӗ валли специалистсем хатӗрленӗ. Иртнӗ ӗмӗрӗн 60-мӗш ҫулӗсенче Афганистанра командировкӑра пулнӑ.
Тӑхӑр теҫеткене ҫитнӗ пулин те Михаил Карпеев общество пурнӑҫне хастар хутшӑнать иккен.
Ҫул-йӗр ҫинчи хӑрушсӑрлӑха ӳстересси ҫинчен калакан республикӑри программӑна пурнӑҫа кӗртнӗ май ҫул-йӗр правилине пӑхӑннине Улатӑр хулинче автоматика тытӑмӗ сӑнаса тӑрӗ. Ӗнер унти Гагарин урамӗнче фото ӳкерекен «Арена» ятлӑ стационарлӑ комплекс вырнаҫтарнӑ. Халӗ вӑл епле ӗҫленине тӗрӗслеҫҫӗ.
Унччен ун пек комплекссем Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче кӑна пулнӑ. Халӗ, ав, Улатӑра та ҫитнӗ. Ҫывӑх вӑхӑтра тата тепӗр 21 комплекс вырнаҫтарасшӑн иккен. Вӗсенчен тӑваттӑшне — Шупашкарта, виҫҫӗшне — Шупашкар районӗнче, саккӑрӑшне — Канаш хулипе районӗнче, Комсомольски ялӗпе Пӑрачкав районӗнче — икшер, унсӑр пуҫне Ҫӗрпӳ хулипе Комсомольски районӗнче — пӗрер. Вӗсене кӑҫалхи чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗччен вырнаҫтарса пӗтересшӗн.
+24.3 °C